Demir eksikliği anemisi vücudunuzda yeterli demirin bulunmamasından kaynaklanan, sık görülen ve kolay tedavi edilebilen bir anemi türüdür.
Demir düzeylerinin düşük olmasının nedeni genellikle kan kaybı, kötü beslenme veya besinlerdeki demirin emilmesinde görülen yetersizliktir.
Genel Özet
Demir eksikliği anemisi sık görülen bir anemi türüdür. “Anemi” terimi genellikle kandaki alyuvar sayısının normalden az olduğu bir durumu ifade eder. Alyuvarlar vücudunuza oksijen taşır, karbondioksiti (atık bir ürün) atılmak üzere akciğerlere götürür.
Anemi aynı zamanda alyuvarlarınız yeterli hemoglobin içermediğinde de ortaya çıkabilir. Hemoglobin, vücuda oksijen taşıyan ve alyuvarlarda bulunan demirden zengin proteindir.
Demir eksikliği anemisi genellikle vücudunuzun sağlıklı alyuvar yapımı için yeterli demire sahip olmadığı durumlarda zaman içinde gelişir. Yeterli demir olmadığında, vücudunuz depoladığı demiri kullanmaya başlar. Kısa bir süre sonra da depolanmış demir tüketilmiş olur.
Depolanmış demir bitince vücudunuz daha az alyuvar yapmaya başlar. Ürettiği alyuvarlarda normalden daha az hemoglobin bulunur.
Demir eksikliği anemisi halsizlik, (kendini yorgun ve bitkin hissetme), nefes darlığı, göğüs ağrısı ve diğer belirtilere neden olabilir. Ağır demir eksikliği anemisi kalp sorunlarına, enfeksiyonlara, çocuklarda büyüme ve gelişme ile ilgili problemlere ve diğer komplikasyonlara yol açabilir.
Demir eksikliği anemisi riski en fazla olanlar arasında bebekler, küçük çocuklar, kadınlar ve iç organlarında kanama olan yetişkinler yer alır.
Genel Görünüm
Demir eksikliği anemisi genellikle başarı ile tedavi edilebilir. Tedavi durumun nedenine ve ağırlığına bağlıdır. Tedavide beslenmenizde değişiklik, ilaçlar ve cerrahi girişim yer alabilir.
Ağır demir eksikliği anemisinde hastanede tedavi, kan nakli, demir enjeksiyonları veya damar içi demir tedavisi gerekebilir.
Demir eksikliği anemisinin bulgu ve belirtileri durumun ağırlığına bağlıdır. Hafif-orta ağırlıktaki demir eksikliği anemisi hiçbir bulgu ve belirti vermeyebilir.
Bulgu ve belirtiler ortaya çıktığında, bunlar çok hafif olabileceği gibi oldukça şiddetli de olabilir. Demir eksikliği anemisinde görülen bulgu ve belirtiler tüm anemi tipleri için geçerlidir.
Aneminin Bulgu ve Belirtileri
Tüm anemi çeşitlerinde en sık görülen belirti halsizlik ve yorgunluk hissidir. Kanda yeteri kadar hemoglobinin bulunamaması halsizliğe yol açar. Hemoglobin, vücuda oksijen taşıyan ve alyuvarlarda bulunan demirden zengin proteindir.
Anemi ayrıca nefes darlığı; özellikle ayağa kalkıldığında baş dönmesi; baş ağrısı; ellerde veya ayaklarda soğukluk; deride, dişetlerinde ve tırnaklarda soluklaşma; ve göğüs ağrısına da neden olabilir.
Yeteri sayıda hemoglobin taşıyıcı alyuvarlara sahip değilseniz kalbiniz, kanınızdaki azalan miktardaki oksijeni dolaştırabilmek için daha çok çalışmak zorunda kalır. Bu da aritmiye, kalpte üfürüme, kalp büyümesine ve hatta kalp yetmezliğine yol açabilir.
Bebeklerde ve küçük çocuklarda anemi bulguları arasında iştahsızlık, gelişme ve büyümede yavaşlama ve davranış bozuklukları bulunur.
Demir Eksikliği Anemisinin Bulgu ve Belirtileri
Demir eksikliği anemisinin bulgu ve belirtileri arasında tırnaklarda kırılganlık, dilde şişme ve yaralar, ağız kenarlarında çatlaklar, dalakta büyüme ve sık enfeksiyonlara yakalanma sayılabilir.
Demir eksikliği anemisi bulunan kişiler buz, kireç, kül ve boya gibi yiyecek olmayan maddelere karşı aşerebilirler. Bu aşerme durumuna pika denir.
Demir eksikliği anemili bazı insanlarda yorgun bacak sendromu (Restless leg syndrome-RLS) görülebilir. RLS bacakları sürekli hareket ettirme dürtüsü uyandıran bir bozukluktur. Bu bacakları oynatma dürtüsü genellikle bacaklarda tuhaf ve nahoş hislerle birlikte oluşur. RLS'li kişiler sıklıkla uyuma güçlüğü de çekerler.
Demir eksikliği anemisi çocukları kurşun zehirlenmesi ve enfeksiyonlar açısından yüksek risk altına sokar.
Demir eksikliği anemisinin bazı bulgu ve belirtileri duruma yol açan nedenlerle ilgilidir. Örneğin, barsak kanaması dışkıda parlak taze kan bulunmasına ya da dışkının siyah, kahve telvesi görünümünde olmasına neden olabilir.
Bir kadında menstruasyon (âdet) kanamasının çok fazla olması, uzun sürmesi veya başka nedenlerle vajenden kanama olması demir eksikliği anemisi riskini artırır.
Demir eksikliği anemisi tedavisi altta yatan nedene ve durumun ağırlığına göre değişir. Tedavi yöntemleri arasında beslenme tarzı değişiklikleri, takviyeler, ilaçlar ve cerrahi girişim bulunur.
Ağır demir eksikliği anemisi hastanede yatarak tedavi gerektirebilir, kan nakli, demir enjeksiyonları veya damardan demir tedavisi uygulanması gerekebilir.
Demir eksikliği anemisinde tedavinin amaçları altta yatan nedeni iyileştirmek ve alyuvar, hemoglobin ile demir düzeylerini normale getirmektir.
Beslenme Değişiklikleri ve Takviyeler
Demir
Demir düzeylerinizi olabildiğince hızla yükseltmek için demir takviyesi almanız gerekebilir. Demir takviyeleri düşük demir düzeylerini aylar içinde düzeltebilir. Takviyeler tablet halinde veya çocuklar için damla şeklindedir.
Demirin fazlası zararlı olabilir, Bu nedenle demir takviyelerini sadece doktorunuzun önerdiği şekilde almanız gerekir. Demir takviye ilaçlarını çocukların erişemeyeceği yerlerde bulundurun. Böylece yanlışlıkla aşırı doz demir almaları önlenebilir.
Demir takviyelerinin dışkının renginde koyulaşma, mide rahatsızlıkları ve yemek borusunda yanma hissi gibi yan etkileri olabilir. Demir ayrıca kabızlık yapabilir, bu nedenle doktorunuz dışkı yumuşatıcı bir ilaç kullanmanızı da önerebilir.
Doktorunuz demirden zengin gıdaları daha fazla tüketmenizi isteyebilir. En iyi demir kaynakları özellikle sığır eti ve ciğer olmak üzere kırmız ettir. Tavuk, hindi, balık ve kabuklu deniz ürünleri de iyi birer demir kaynağıdır.
Vücut kırmızı etteki demiri diğer gıdalardakine göre daha iyi emilime uğratır. Bununla birlikte, diğer gıdalar da demir düzeylerinizin yükseltilmesinde yararlı olur.
Etin dışında, demir kaynağı olan gıdalar arasında şunlar bulunur:
- Ispanak ve diğer koyu yeşil yapraklı sebzeler
- Yer fıstığı, fıstık ezmesi ve badem
- Yumurta
- Bezelye, mercimek, beyaz ve kırmızı fasulye
- Üzüm, kayısı ve şeftali gibi meyvelerin kurutulmuşları
- Erik suyu
Demir mısır gevreği, ekmek ve makarna gibi bazı gıdalara eklenebilir. Paketlenmiş gıdalarda o gıdanın ne kadar demir içerdiğini üzerlerinde yazan “beslenme bilgi”sinden öğrenebilirsiniz. Paketlerin üzerinde günlük ihtiyacınız olan demirin yüzde kaçını içerdiği yazar.
C Vitamini
C vitamini vücutta demir emilimine yardımcı olur. C vitamini bakımından zengin gıdalar meyve sebzelerdir, özellikle tropikal bir meyve olan guava, tatlı kırmızıbiber, kivi, portakal ve portakal suyu, yeşilbiber ve greyfurt suyu iyi birer C vitamini kaynağıdır.
İlaçlar kullanıyorsanız doktorunuza ya da eczacınıza greyfurt ve greyfurt suyu tüketip tüketemeyeceğinizi sorun. Bu meyveler bazı ilaçların gücünü ve yararlılığını etkileyebilir.
C vitamini bakımından zengin olan diğer meyveler çilek, kavun, papaya, ananas ve mangodur. C vitamininden zengin sebzeler arasında sebze ve domates suları, Brüksel lahanası, kohlrabi (Akdeniz turpu), brokoli, tatlı patates, ve kıvırcık lahana bulunur.
Taze ve dondurulmuş meyve sebzelerde, konservelere oranla daha fazla C vitamini bulunur.
Kanamanın Durdurulması İçin Uygulanan Tedaviler
Demir eksikliği anemisine kan kaybı neden oluyorsa, tedavi de kanamanın sebebine yönelik olacaktır. Örneğin, kanayan bir ülseriniz varsa doktorunuz ülseri tedavi etmek için antibiyotikler ve diğer ilaçlar yazabilir.
Kan kaybınız bağırsağınızdaki bir polipe veya kanserli bir tümöre bağlı ise bunların çıkarılması için ameliyat olmanız gerekebilir.
Kan kaybınız menstruasyon kanamasının aşırı olmasından kaynaklanıyorsa doktorunuz bunu azaltmak için doğum kontrol hapı yazabilir. Bazı durumlarda cerrahi girişim önerilebilir.
Ağır Demir Eksikliği Anemisinde Tedaviler
Demir eksikliği aneminiz şiddetli ise, alyuvar nakli gerekebilir. Kan nakli, sık uygulanan ve oldukça güvenli bir işlemdir. Toplardamarlarınızdan birinin içine kan verilir. Kan naklinde alıcı ile vericinin kanlarının uyuştuğundan emin olmak gerekir.
Alyuvar nakli aneminizi hızla düzeltir. Alyuvarlar ayrıca vücudunuzun tekrar kullanabileceği bir demir kaynağı da sağlar. Bununla birlikte, nakiller sadece kısa süreli bir tedavidir. Doktorunuzun aneminin nedenini bulup tedavi etmesi gerekir.
Demir ayrıca kas içine veya bir kanül vasıtasıyla damar içine de verilebilir. Ancak, damardan demir tedavisinde bazı güvenlik çekinceleri bulunur. Bu işlemin bir hastanede veya bir klinikte, deneyimli personelin varlığında yapılması gerekir. Bu tedavi genellikle uzun dönem demire gereksinimi olan, ancak ağızdan demir takviyesi alamayan veya demir eksikliği anemisi için bir an önce tedavi edilmesi gereken kişilere uygulanır.
Demir Eksikliği Anemisi Nasıl Önlenebilir?
Demirden zengin gıdalar içeren dengeli bir beslenme demir eksikliği anemisinin önlenmesinde yardımcı olur. Besinlerle yeteri kadar demir alamıyorsanız (doktorunuzun yazdığı şekilde) demir takviyesi alınması da demir eksikliği anemisi riskinizi azaltabilir.
Beslenme ve takviyelerle ilgili daha fazla bilgi için "Demir Eksikliği Anemisi Nasıl Tedavi Edilir?" bölümüne bakınız.
Özel önlemlerle bu durum açısından riski açısından en fazla risk altında olan gruplarda (bebekler, küçük çocuklar ve kadınlar) demir eksikliği anemisinden korunabilir.
Bebekler ve Küçük Çocuklar
Bir bebeğin beslenme şekli demir eksikliği anemisi açısından risk altında olup olmadığına etki eder. Örneğin, inek sütünde demir azdır. Bu ve diğer nedenlerden ötürü ilk bir yıl içinde bebeklere inek sütü verilmesi önerilmez. İlk yıldan sonra bebeğinizin içtiği inek sütü miktarını sınırlamanız gerekebilir.
Ayrıca, bebekler büyüyüp katı gıda yemeye başladıklarında da daha fazla demire gereksinim duyarlar. Sağlıklı bir beslenme rejimi ve çocuğunuzun yeterli demir almasına yardımcı olacak gıda seçimleri hakkında çocuğunuzun doktoruyla görüşün.
Çocuğunuzun doktoru demir damlası önerebilir. Bununla birlikte, çocuklara çak fazla demir vermek de zararlı olabilir. Doktorun bilgilendirmelerine uymak ve demir takviyeleri ile vitaminleri çocuklardan uzak tutmak önemlidir. Çocuğun açamayacağı şekilde paketlenmiş takviyeler çocuklarda aşırı doz alımını önlemekte yararlı olabilir.
Kadınlar
Çocuk doğurma çağındaki kadınlara özellikle aşağıdaki durumlar varsa demir eksikliği anemisi tarama testleri yapılabilir:
- Demir eksikliği anemisi öyküsü
- Adet kanamalarının çok fazla olması
- Demir eksikliği anemisi açısından diğer risk faktörlerinin varlığı
Hamile kadınlarda gebelik süresince yapılan kontrollerde anemi taraması da uygulanır. Ayrıca doktorunuz demir takviyesi yazabilir veya demirden zengin gıdalar tüketmenizi önerebilir.
<a data-cke-saved-href="http://kanhastaliklari.net/index.php?tab=0" href="http://kanhastaliklari.net/index.php?tab=0" "="" style="color: rgb(255, 0, 0); padding: 5px;">
