Menü

Ara

Akut Miyokard İnfarktüsü

Tanım

Kalp krizi (miyokard enfarktüsü) kalp kasının bir bölümünün o bölgeye yetersiz kan akışından dolayı (çoğunlukla kalp damarının tam tıkanıklığı sonucu) ölmesi (kalıcı hasara uğraması) sonucu meydana gelir.

Nedenler ve Risk Faktörleri

Kalp krizlerinin çoğu koroner arterlerde (kalp kasına kan ve oksijen taşıyan atardamarlar) oluşan pıhtılar (trombüs) sebebiyle meydana gelir. Pıhtılar genelde ateroskleroz sonucu meydana gelen değişiklikler yüzünden daralmış koroner arterlerde oluşur. Arter duvarının içindeki aterosklerotik plak bazen çatlar ve bu da pıhtı oluşumunu tetikler.

Burada bir kalp atardamar (koroner arter) kesitini görüyoruz. Damardaki ateroskleroz zaman içinde ilerler (A ve B), önemli darlık oluşturur (C), ve sonunda damar bir pıhtı ile tıkanarak (D) miyokard infarktüsüne yol açar.

Koroner arterlerdeki pıhtılar kalp kasına kan ve oksijen akışını engeller, bu da o bölgedeki kalp hücrelerinin ölümüne sebep olur (nekroz). Hasar gören kalp kası kasılma yeteneğini kaybeder ve kalbin geri kalan kısmı hasar gören bu bölümün işini de yapmak zorunda kalır. Hasar gören kısım önemli bir miktarda ise (örneğin sol karıncığın -ventrikülün- %40'ından fazla ise) yaşam mümkün olmaz.

Bir koroner arterin tıkanmasıyla oluşan kalp krizinde o damarın beslediği kalp bölgesi, geri dönüşsüz olarak canlılığını kaybeder.

Kalp krizi tüm dünyada ölüme yol açan 1 numaralı sağlık problemidir (bakınız).

Koroner arter hastalıklarının ve kalp krizinin risk faktörleri genel olarak kalp damar hastalıkları risk faktörlerinin aynısıdır.

Belirtilen risk faktörlerinin çoğu fazla kiloyla ilgilidir. Dar olan bir damarın üzerinde pıhtı oluşumunu her hangi bir neden başlatabilir. Bazen ani ve bunaltıcı stres buna neden olabilir.

Son birkaç senede, koroner arter hastalığı için, artmış homosistein, C-reaktif protein ve fibrinojen seviyeleri gibi yeni risk faktörleri saptanmıştır. Ancak bu yeni risk faktörlerinin pratik değeri üzerine çalışmalar hala devam etmektedir ve halen homosistein seviyesinin folik asit ile düşürülmesinin olumlu etkileri olduğuna ait kesin kanıtlar yoktur.

Her 5 ölümün biri kalp krizinden dolayı gerçekleşmektedir. Kalp krizi yetişkinlerdeki ani ölümün başlıca nedenlerinden biridir.

Kalp krizini tetikleyen faktörler

Biliyoruz ki bir takım risk faktörlerinin varlığında kalp damar hastalıklarına yakalanma riski ve bunun sonucu olarak da kalp krizi geçirme riski artmaktadır. Peki, kalp damarlarında darlıklar bulunan ve kalp krizi geçirme riski yüksek olan hastalarda kalp krizini tetikleyen faktörler nedir?

Yapılan çalışmalarda, bir takım faktörlerin kalp krizlerini tetiklediği bulunmuştur. Bunlar:

aşırı fiziksel yorgunluk
öfke, kızgınlık
negatif kişilik yapısı
alkol
kahve
trafik
hava kirliliği
ağır yemek
kokain
seksüel aktivite
geçim sıkıntıları

Yalnız burada olası önemli bir yanlış anlamayı kaldırmam gerekir: Bu faktörler damar hastalığı olan hastalarda bardağı taşıran (kalp krizine yol açan) faktörler. Dolayısıyla bardağın önceden dolu olması gerekiyor. Biraz daha açmam gerekirse, örneğin bir öfke nöbeti veya aşırı heyecanlanma, kalp damar hastalığına yol açan bir risk faktörü olmamasına rağmen, tıkanmaya aday bir damarı olan bir kalp damar hastasında, damarın tıkanmasına yol açıp kalp krizi oluşturabiliyor.

Kalp Krizi Belirtileri

Kalp krizinde şikayetin esasını göğüs ağrısı oluşturur:

Göğüs ağrısı:

Göğüs kemiğinin arkasındaki göğüs ağrısı kalp krizinin en önemli belirtisidir;

Kalp krizi ağrısının tipik olarak hissedildiği bölgeler kırmızı ile gösterilmiştir. Ancak tipik olmayan kalp krizlerinde, ağrı bu bölgelerin dışında da hissedilebilir.

Ağrının özellikleri:

Ağrı göğüs ortasındadır, 20 dakikadan fazla, genellikle de saatlerce sürer ve genelde dinlenme yada nitrogliserinle (dilaltı, isordil vb) geçmez,
Ağrı, şiddetli ve künt vasıftadır. Fakat keskin veya belirsiz olabilir,
Ağrı, sıkıştıran, ağırlık, baskı yapıcı tarzda olabilir,
Göğüste daralma hissi uyandırabilir,
"Göğüsde fil oturuyormuş" gibi veya
Hazımsızlık olarak da hissedilebilir. Beraberinde sıklıkla soğuk terleme ve ölüm korkusu da vardır.

Kalp krizi ağrısı, tipik olarak yukarıda sayılan özellikleri taşımakla birlikte bazen beklenen özellikleri göstermez (atipik ağrı). Bu durumda ağrı, göğüs yerine çene ağrısı, diş ağrısı, baş ağrısı, sırt ağrısı veya karın ağrısı olarak da karşımıza çıkabilir.

Kalp krizi geçiren hastaların dörtte birinde (özellikle şeker -diyabet- hastalarında ve yaşlılarda) ağrı hissedilmez (sessiz kalp krizi). Kalp krizinin ağrısız olması veya ağrılı olmasının ciddiyeti üstüne bir etkisi yoktur. Kalp krizi sessiz olsun veya olmasın her zaman son derece önemlidir. Hatta ağrısız olanlarda, hasta hastalığının farkında olmayabileceği için daha tehlikeli olabilir.

Bundan başka kendi başına yada göğüsteki ağrıyla birlikte hissedilebilen diğer belirtiler şunlardır:

Nefes darlığı
Öksürük
Baş dönmesi ve sersemleme
Bayılma
Mide bulantısı ve kusma
Karın ağrısı,
"Kıyametin geldiği" hissi
Sıkıntı.

Kalp Krizi Tanısı

Göğüs ağrısı olduğunda özellikle risk faktörlerine de sahipseniz mutlaka doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna gitmelisiniz. Kalp krizi tanısını mutlaka doktor koymalıdır. Tanıda 3 önemli bulgudan yararlanılır:

Hastanın şikayeti: bunu esas itibarıyla göğüs ağrısı oluşturur.
EKG (elektrokardiyogram): kalp krizlerinin büyük bir çoğunluğunda EKG'de kalp krizine özgü değişiklikler olur. Bu değişiklikleri saptamak için sık aralıklarla EKG alınır.
Laboratuarda yapılan kan testleri: bununla infarktüsle birlikte kana karışan bazı enzimlerin (CPK, CPK-MB, Troponin T ve I, myoglobin vb) düzeyi ölçülür.

Kalp krizi tanısı koymak için yukarıdaki bulgulardan en az 2'si olmalıdır.

Aşağıdaki testler, kalp krizinde kalpteki hasarın büyüklüğünü ortaya koymak için kullanılır:

Elektrokardiyogram (EKG)
Ekokardiyografi
Koroner anjiyografi
Nükleer ventrikülografi (MUGA veya RNV)
Erken tanı çok önemlidir. Zaman geçtikçe kalp yetmezliğinden ve özellikle ritim bozukluklarından hayatta kalma olasılığı azalacak, harap olan kalp kası miktarı artacaktır. Harap olan kalp kasının telafisi yoktur. Canlılığını yitiren kalp kası hücreleri, bir daha asla normal fonksiyon görmez. Kalp krizinde "ZAMAN=KALP KASI" demektir.

Kalp Krizi Tedavisi

Kalp krizi acil bir durumdur. Hastaneye yatmayı ve yoğun bakımı gerektirir. Sürekli EKG takibi hemen başlatılmalıdır, çünkü ölümcül ritim bozuklukları (aritmiler) kalp krizinin ilk bir kaç saatinde ölümün başlıca sebebidir.

Tedavinin amaçları kalp krizinin ilerlemesini durdurmak, kalp hasarını en az düzeyde tutmak, iyileşebilmesi için kalbin taleplerini azaltmak ve komplikasyonları önlemektir.

Eğer hasta ilk 12 saat içinde gelmiş ise tıkalı damarın açılması ile kalp kasının ölmesi önlenebilir. Bunun 2 yöntemi var:

Damardaki tıkanmadan sorumlu pıhtıyı eritmek (trombolitik tedavi),
Tıkalı bölgeyi balon+stent ile açmak.

Aspirin çiğnetilmesi önemlidir. Kanın sulanmasını sağlayan aspirin mutlaka verilir. Hatta şiddetli göğüs ağrısı olanların hastaneye giderken, zaman geçirmemek için mutlaka aspirin (300-500 mg tablet) çiğnemelerinde yarar vardır.Hastanede damardan verilebilen kan sulandırıcı ilaç olan heparin tedavisi de başlatılır.

Hastanede ilaçların ve sıvıların kontrollü bir şekilde verilebilmesi için intravenöz (damar içi) yol açılacaktır. Bazı görüntüleme cihazları gerekli olabilir. Sıvı durumunu yakından takip etmek için bir idrar sondası yerleştirilmesi gerekebilir.

Kandaki oksijen seviyesi normal olsa bile genelde oksijen verilir. Bu, dokular için hazır oksijen sağlar ve kalbin yükünü azaltır.

Ağrı kontrolü için ilaçlar: Kalbin oksijen gereksinimlerini azaltmak ve ağrı için dil altı veya intravenöz nitrogliserin gibi ilaçlar verilir. Morfin yada morfin türevleri kalp krizi için de verilebilecek etkili ağrı kesicilerdir.

Pıhtı eritici ilaçlar: Eğer kalp krizi EKG’de "ST-segment yükselmesi," şeklinde ise ve balon anjiyoplasti işleminin yapılabileceği anjiyografi laboratuarı bulunmuyorsa, göğüs ağrısının hissedilmesinden sonra 6 saat içinde "pıhtı çözücü” (trombolitik) tedavi başlatılabilir (Streptokinaz veya tPA). Trombolitik tedavi, damar içinde oluşan pıhtıyı eritmek amacıyla verilir. Eğer başarılı olursa hastanın ağrısı geçer, EKG değişiklikleri geriler.

Ancak trombolitik tedavi her hastaya yapılamaz. Trombolitik tedavi;

Son 6 hafta içerisinde büyük bir ameliyat, organ biyopsisi ya da ciddi bir travma geçirmiş,
Yakın zamanda beyin ameliyatı operasyonu geçirmiş,
Son bir ay içerisinde kafa travması geçirmiş,
Bağırsak kanaması geçirmiş,
Beyin tümörü olan,
Son 6 ay içinde inme yaşamış,
Ciddi şekilde artmış kan basıncı olan,

hastalar için uygun değildir çünkü; trombolitik tedavinin en önemli komplikasyonu, kanamaya neden olabilmesidir.

Kalp krizi için tedavinin temel taşlarından biri antiplatelet ilaçlardır (Plateletler (trombositler) kanda bulunur ve kanın pıhtılaşmadan sorumlu şekilli elemanlarıdır. Yaşamamız için gerekli elemanlardır. Yaralanmalarda kanın bir süre sonra durmasında rolleri vardır. Ama ne yazık ki damar içinde istenmeyen pıhtı oluşumunda da rolleri bulunur. Böyle durumlarda plateletlerin etkilerini azaltmak için antiplatelet ilaçlar kullanılır.) Bu ilaçlar, aterosklerotik plaktaki bir çatlak gibi damar duvarındaki hasarlı bir bölgede plateletlerin toplanmasını engellerler. Plateletlerin toplanması ve birikmesi pıhtı oluşumunu sağlayan ilk olaydır. Sıkça kullanılan antiplatelet ajanlardan biri aspirindir. Diğer önemli iki antiplatelet ilaç da tiklopidin (Ticlid) ile klopidogrel (Plavix tb, Pingel tb) dir.

Diğer ilaçlar:

Beta-blokerler (metoprolol, atenolol ve propranolol gibi) kalbin yükünü azaltmak içi kullanılırlar.

Kalp yetmezliğini önlemek için ACE inhibitörleri (ramipril, lisinopril, enalapril, kaptopril vb)

Ameliyat ve diğer işlemler

Tıkanan koroner arterleri açmak için hasta erken gelmişse tıkalı damarı açmak için öncelikle acil koroner anjiyoplasti uygulanır. Genelde balon anjiyoplastiden sonra koroner arterin açık kalması stent adı verilen çelik bir kafesin yerleştirilmesiyle sağlanır. Bu olanağın olmadığı merkezlerde trombolitik tedavi verilir.

Hayatı tehdit eden bazı durumlarda acil koroner arter bypass ameliyatı (CABG) gerekli olabilir.

Kalp Krizinden Korunma

Kalp krizini önlemek için yapılması gerekenler, genel olarak kalp damar hastalıklarından korunmak için yapılması gerekenleri içerir. Bunlar da "kalp damar hastalıklarındaki risk faktörleri" ile mücadele demektir. Yine de bunları tek tek ele alalım:

Kan basıncınızı kontrol edin, yüksek tansiyon (hipertansiyon) mutlaka tedavi edilmelidir.
Kötü kolesterol (LDL kolesterol) seviyelerinizi kontrol edin. Kolesterol kontrolüne yardımcı olmak için doktorunuz statin grubundan ilaçlar yazabilir,
Eğer içiyorsanız sigara içmeyi bırakın,
Meyve ve sebze bakımından zengin, az hayvansal yağ içeren diyetler uygulayın,
Şeker hastalığınız varsa mutlaka kontrol altında tutun,
Fazla kiloluysanız kilo verin,
Kalp sağlığınızı korumak için her gün ya da haftada birkaç kere yürüyerek ya da diğer egzersizlerle vücudunuzu çalıştırın (Fakat önce kalp hastalıkları uzmanınıza danışın.),
Stresten uzak durun, gerekirse bunun için profesyonel yardım alın (yoga, meditasyon, psikiyatrist vb),
Eğer kalp krizi için bir ya da daha fazla risk faktörü taşıyorsanız aspirin alıp almamanız konusunda doktorunuza danışın.
En önemlisi bu yukarıda yazdıklarımı klasik doktor lafları olarak algılamayın! Unutmayın; etrafınız, sağlığı ile dalga geçip genç yaşta kaybedilen insanların yakınları ile dolu!

Bir kalp krizinden sonra doktorunuzun önerilerine (egzersiz, beslenme, ilaç tedavisi ve gerekirse hayat tarzı değişikliği) uymak, ikinci bir kalp krizi riskini azaltmak açısından önem taşımaktadır. Doktorunuz genelde yavaş yavaş normal bir yaşam stiline dönmenize yardımcı olmak için gerekli kardiyak rehabilitasyon programı önerecektir.

Kalp Krizinde Prognoz (yaşam tahmini)

Hastanın yaşam tahmini, krizde kalpte hasar gören dokunun büyüklüğü ve yeriyle ilgili olarak değişiklik gösterir. Kalbin iletim sistemi (kalp kasılmasını sağlayan uyarıları üreten sistem) zarar görmüşse sonuç daha kötüdür.

Vakaların yaklaşık üçte biri ölüm ile sonlanır. Eğer krizden 2 saat sonra hasta hala hayattaysa hayatının geri kalan kısmında yaşama şansı yüksektir.

Komplikasyon olmayan durumlarda tamamen iyileşme görülebilir; kalp krizleri günlük yaşamı ciddi ölçüde kötü etkilemezler. Genellikle kişi yavaş yavaş cinsel aktivite de dahil olmak üzere normal aktivitelerine ve eski yaşam stiline devam edebilir.

Kalp Krizi Komplikasyonları (istenmeyen olaylar-hastalığın ağırlığını ve dolayısı ile ölüm olasılığını artıran olaylar)

Ventriküler takikardi, ventriküler fibrilasyon, kalp blokları gibi aritmiler
Konjestif kalp yetmezliği
Kardiyojenik şok (%100'e varan oranda ölüm riski)
Enfarktüsün yayılması (etkilenmiş kalp dokusu miktarının artması)
Perikardit (kalbin dışını çevreleyen zarın iltihaplanması)
Pulmoner embolizm (akciğerlere kan pıhtısı atılması)
Tedavi sonrası komplikasyonlar (örnek olarak, trombolitik ajanlar kanama riskini artırır.)

Sonuç

Kalp krizi ölümcüldür. Dünya'daki en büyük ölüm ve işten güçten geri kalma -dolayısıyla ekonomik kayıp- nedenlerinden biridir. Onun için en iyisi hiç olmamasıdır. Dolayısı ile hastalıktan korunmak en iyisidir. Bunun için ilk basamak, risk faktörlerimizin araştırılması varsa bunlarla mücadele edilmesidir.

Kaynak: Prof. Dr. Ahmet Alpman

http://www.ahmetalpman.com/defkonuoku.asp?id=267&konuindex=6

Giriş

Takvim

« Nisan 2024 »
Pzt	Sal	Çrş	Prş	Cum	Cts	Pzr
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

İstatistik

Online: 1

Misafir: 1

Kullanıcı: 0

BU SİTE SADECE TIP DOKTORLARI İÇİNDİR. WEB SAYFAMIZDA BULUNAN BİLGİLER SADECE BİLGİLENDİRME AMAÇLIDIR.