Abdominal Aort Anevrizmasında Nedenler, Şikayetler ve Tanı
Abdominal aort anevrizmalarının (AAA) nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bazı ciddi risk faktörleri var: sigara çoğu şeyde olduğu gibi burada da baş rolü oynuyor. Yine damar sertliği (ateroskleroz) olan hastalarda AAA sık görülüyor. Ayrıca hipertansiyon ve genetik faktörlerin de rolü var. 65 yaş üstü kardeşlerde AAA bulunması durumunda kişinin kendisinde de anevrizma gelişme riski %18'e kadar çıkıyor. Kalp damar hastalığı veya periferik arter hastalığı (bacak atardamar hastalığı ) olanlarda AAA oranı daha yüksektir.Şikayetler
Tanı
Tanıda yararlanılan testler:
Abdominal aort anevrizmalarının (AAA) tedavisinde, anevrizma ile ilgili özellikler oldukça önemli bir rol oynar:
Anevrizmanın genişliği yani çapı: Tedavide kararı etkileyen en büyük etkendir. Çapı 4 cm altındaysa ameliyata gerek kalmadan izlenebilir. 5.5 cm ve üstünde olanlara operasyon düşünülür. 4-5.5 cm arasında olanlarda ise hastaya ve izleme sonuçlarına göre karar verilir. Anevrizma çapına göre 1 yıl içinde yırtılma oranları;
Çap;
4 cm'den az = %0
4 - 4.9 cm = %0.5-5
5 - 5.9 cm = %3-15
6 - 6.9 cm = %10-20
7 - 7.9 cm = %20-40
8 cm veya daha büyük= %30-50
Anevrizmanın büyüme hızı: Büyüme (genişleme) hızı fazlaysa çok büyük olmasa bile operasyon gerekebilir. Yapılan kontrollerde hastadan hastaya değişmekle birlikte anevrizmalar ortalama olarak yılda 0.3-0.4 cm büyürler. Anevrizma büyüdükçe genişleme hızı da artar. 6 ay içinde 0.5 cm den fazla büyümesi tehlike işaretidir.
Şikayetlerin varlığı: Şikayetlerin olması da anevrizma büyük olmasa bile operasyon için neden olabilir.
Sigara ve tansiyon yüksekliği anevrizmanın çapını hızlı artıran en önemli nedenler arasındadır.
Anevrizma bu şartları taşımıyorsa belli zamanlarda (örneğin 6-12 ay) ultrason
ile kontrolleri yapılır ve büyüklüğü izlenir. Çapı 4-5.4 cm olan anevrizmalar
6-12 ay aralıklarla, çapı 3-4 cm olanlarsa 2-3 yıl aralarla ultrason veya
tomografi ile izlenir.
Bu arada risk faktörlerinin
uzaklaştırılması
(özellikle sigara!) son derece önemlidir.
Tedavi edilmesi gerekiyorsa değişik yollar vardır:
Cerrahi: Çoğunlukla yapılan budur. Ameliyat ile karın açılır anevrizma bölgesi alt ve üst tarafından bağlanır ve araya sentetik materyalden yapılan yapay damar (greft) konur. Operasyonda ölüm oranları %2.7-5.8 arasındadır. Acil koşullarda (yırtılma gibi) ve eşlik eden bazı faktörlerin varlığında (ileri yaş, böbrek hastalığı, şeker hastalığı, akciğer hastalığı vb) ölüm oranları daha da yükselir.
Endovasküler tedavi (EVAR): Kateter ile yapılan koroner arterlerdeki stent işlemine benzer. Stent metalleri nitinol (nikel+titanyum) veya çelik (stainless stell) olabilir. Ameliyata gerek olmadan kasık atardamarından girilerek uygun uzunluk ve çapta stent anevrizma bölgesine yerleştirilir. Bu yöntemin başarı şansı yüksek ve kısa süreli sonuçları oldukça iyidir. Cazip gibi görünebilmekle birlikte her durumda kullanılamaz: aort stentleri ancak belli özelliklere sahip anevrizmalarda uygulanabilmektedir. Stent takıldıktan sonra belli aralarla hasta izlenmelidir. Stent takılan hastalarda stent çelik ise MR tetkikleri yapılmamalıdır. Nitinol stentlerde MR yapılabilir.
Aort stentlerinde uzun süreli sonuçlar fazla bilinmemektedir. Onun için ancak cerrahi tedavinin yapılamadığı veya cerrahinin riskinin yüksek olduğu ve anevrizmanın da stente uygun olduğu durumlarda kullanılabilir.
Bunların düşünülmediği hastalarda ise medikal (tıbbi tedavi) yapılır:
-
Sigara: sigaranın anevrizmaları büyütmede KESİN olumsuz etkisi vardır.
-
İlaç tedavisi: aspirin, beta bloker ilaçlar, gerekiyorsa kolesterol düşürücü, tansiyon ilaçları vd
Abdominal aort anevrizmasının endovasküler yöntem ile tedavi edilmesi. Anevrizmanın içine etrafı özel bir malzeme ile kaplı stent (greft) yerleştirilerek anevrizmanın problem yaratması engellenir (sağdaki resim).
Kaynak: Prof. Dr. Ahmet Alpman
http://www.ahmetalpman.com/defkonuoku.asp?id=2575&konuindex=120
